Sylabus

Ontologia (zwana również metafizyką) to jeden z trzech głównych działów filozofii zajmujący się analizą najbardziej fundamentalnych aspektów rzeczywistości (analizą bytu jako bytu). Dwa pozostałe działy to: epistemologia (teoria poznania) i aksjologia (teoria wartości). Ontologia zajmuje się m.in. analizą takich fundamentalnych pojęć, jak istnienie, przedmiot, identyczność, własność, możliwość. Ważnym elementem współczesnej ontologii jest badanie najogólniejszych własności i struktury świata fizykalnego, w tym struktury czasoprzestrzennej i przyczynowej. Nie mniej istotnym elementem badań ontologicznych jest analiza swoistości świata ożywionego, a w szczególności świata osób ludzkich. Ontologia posługuje się wielorakimi metodami badawczymi: uogólnieniami empirycznymi (w tym uogólnieniami nauk szczegółowych, takich jak fizyka, astronomia, biologia, psychologia), analizą pojęciową oraz metodami formalno-logicznymi.

Niniejszy kurs pomyślany jest jako wprowadzenie do głównych zagadnień ontologii uprawianej w nurcie filozofii analitycznej. Nacisk położony zostanie na przedstawienie problemów ontologicznych rozważanych we współczesnej literaturze anglo-amerykańskiej oraz polskiej. W ramach wykładu omówione zostaną następujące zagadnienia:

1. Istnienie i identyczność
2. Spór o uniwersalia (powszechniki)
3. Koncepcje przedmiotów konkretnych
4. Rzeczy, zdarzenia, stany rzeczy
5. Przedmioty i światy możliwe
6. Czas i przestrzeń
7. Identyczność i trwanie przedmiotów w czasie
8. Przyczynowość i determinizm
9. Spór o wolną wolę
10. Ontologia umysłu

Literatura pomocnicza do wykładu:

w języku angielskim:

Brian Garrett, What Is This Thing Called Metaphysics?, Routledge (Taylor & Francis) 2006
Michael J. Loux, Metaphysics. A Contemporary Introduction, Third edition, Routledge (Taylor & Francis) 2006
E.J. Lowe, A Survey of Metaphysics, Oxford University Press 2002

w języku polskim:

S.T. Kołodziejczyk (red.) Przewodnik po metafizyce, WAM, Kraków 2011
K. Ajdukiewicz, Zagadnienia i kierunki filozofii. Metafizyka, Czytelnik, Warszawa 1983
M. Hempoliński, Filozofia współczesna. Wprowadzenie do zagadnień i kierunków Część II Ontologia, PWN, Warszawa 1989
M. Hempoliński (red.) Ontologia. Antologia tekstów filozoficznych, Ossolineum, Wrocław 1994
T. Szubka (red.), Metafizyka w filozofii analitycznej, Wydawnictwo KUL, Lublin 1995
W. Krajewski, Współczesna filozofia naukowa. Metafilozofia i ontologia, WFiS, Warszawa 2005
T. Bigaj, Kwanty, liczby, abstrakty, Semper, Warszawa 2003